Zonder cohesie geen beslisvermogen

Deze stelling is de samengebalde conclusie van het leernetwerk “Het nieuwe stadmaken” van Pakhuis de Zwijger. Programmamaker Charley Fiedeldij Dop vatte tijdens de slotbijeenkomst alle inzichten van gemeenteambtenaren en stadmakers samen in deze zin. En het is zo raak. Voor participatief ontwerp, het verbinden van bottom up initiatieven aan beleid is de sociale cohesie een voorwaarde. Het is de basis voor vertrouwen, dialoog, eigenaarschap en verantwoordelijkheid. Coalities, nodig voor samenwerken aan een betere leefomgeving, komen alleen tot stand als er sprake is van invloed van iedereen.

Je kunt helemaal losgaan in allerlei methoden, spellen en vormen van moderatie en mediatie. Maar dat geeft geen garantie dat mensen echt het gevoel hebben dat ze invloed hebben. Mensen kunnen altijd meepraten, maar hebben niet altijd de indruk dat ze invloed hebben. Laat staan dat ze kunnen meebeslissen. Alle methoden ten spijt, als je mensen echt wilt betrekken moet je de verbinding echt zoeken op basis van gelijkwaardigheid. Haal niet op als je er niet over nagedacht hebt wat je met de informatie van mensen wilt doen. Verbind beleid en initiatiefnemers niet via subsidies. Want dan heb je geen verbinding. De communicatie is eenzijdig. 

Hoe houd je het vliegwiel wel gaande? Hoe zorg je ervoor dat initiatieven een verandering (transitie) in gang zet? Hoe bereik je dat initiatiefnemers, bewoners en stadmakers meerwaarde creëren voor de stad als geheel? Dat doe je door de energie van betrokken mensen te bundelen in collectieve daadkracht. Dat vergt een proces waarbij ontwerpkracht wordt ingezet om de dialoog te voeren. Onderschat de waarde van een proces niet. En beschouw dit ook als een waardevol product. Ook al is het geen fancy boek met fantastische en indrukwekkende infographics en analyses, het beklijft niet als je dit als eindresultaat beschouwt. Juist het proces is het product. Met als eindresultaat cohesie. Daarvoor moet je meer doen dan enkel tekeningen maken. Gebruik je tekeningen om inzicht te geven in je dialoog. Als een middel voor communicatie. Beschouw een proces als stap naar wijkdemocratie waarbij alle betrokkenen elkaar vertrouwen en met elkaar samenwerken. Pas dan ontstaat er meerwaarde. 

Dit is naar mijn idee het inzicht van twee jaar leernetwerk “Het nieuwe stadmaken”: organiseer een proces om echte betrokkenheid te realiseren en zorg ervoor dat mensen invloed kunnen uitoefenen. En wees je bewust dat een proces een product zonder einddatum is. Een tijdlijn waarbij je samen stap voor stap werkt aan een leefomgeving met meerwaarde. 

Het leernetwerk gaat door met een nieuwe programmareeks die voortbouwt op de lessen van “Het Nieuwe stadmaken”. https://dezwijger.nl/dossiers/leernetwerk-het-nieuwe-stadmaken