Omgevingswet voor ‘dummies’ 

 In april 2018 organiseerden bewonersorganisatie de Groene Eland & de Haagse Mug vier informatieavonden over de Omgevingswet onder de titel ‘Handen aan het roer: omgevingswet ahoy !’.

In 2021 moeten alle Nederlandse gemeenten de nieuwe Omgevingswet gaan uitvoeren. Een belangrijke wet die gaat over de ´fysieke leefomgeving´. Dus over alles wat te maken heeft met:  ruimte, wonen, infrastructuur, milieu, natuur en water, maar ook met zorg, energie-klimaat en economie. Allemaal zaken die direct raken aan de belangen van buurtbewoners, kleine ondernemers, bewonersorganisaties en andere maatschappelijke organisaties.

De wet geeft bewoners meer inspraak aan de voorkant. Maar hoe werkt die wet eigenlijk? De eerste avond geeft meer inzicht in de werking van de omgevingswet. Onder de titel ‘Omgevingswet voor dummies’ heb ik op de eerste avond een presentatie gegeven aan de hand van aansprekende beelden om op een eenvoudige manier de werking van de wet uit te leggen. Op de tweede en derde avond werden door o.a. Frans Soeterbroek de focus gelegd op de aanpak van de gemeente en hoe je burgerparticipatie het beste kan invullen. Tijdens de vierde avond kwamen politici uit de gemeenteraad aan het woord.

In de nieuwe omgevingswet is de kwaliteit van de fysieke leefomgeving het vertrekpunt. Maar wat is die fysieke leefomgeving en hoe beoordeel je die? Door de fysieke leefomgeving te beschrijven in waarden en die te meten kan een nieuw initiatief (bouwplan) worden beoordeeld om meerwaarde voor de omgeving. Het meten van waarden en het 

inzichtelijk maken daarvan is subjectief en al heel lastig. Laat staan het beoordelen van een initiatief op de meerwaarde voor de buurt, de wijk of de stad. Hoe wordt er omgegaan met een meting van die waarden en wat betekent het als een initiatief volgens een beoordeling niet goed scoort op meerwaarde? 

De belangen spelen bij deze meting een grote rol. Er zijn veel belangen en de vraag is welke belangen het zwaarst wegen en waarom. Dat moet volgens de nieuwe omgevingswet allemaal transparant in beeld gebracht worden. Tot slot is er ook nog de rol en de taken van het bestuur en de raad. De omgevingswet beschrijft deze rollen en taken en zet daar nog een derde speler bij: de bewoners en andere belanghebbenden met de uitkomsten uit het participatieproces. 

De belangrijkste meerwaarde van de omgevingswet is het integraal denken in opgaven. Het gaat over samenhang tussen wonen, werken, groen, mobiliteit, veiligheid, gezondheid en openbare ruimte. Door in een omgevingsvisie de hoofdlijnen kwaliteit fysieke leefomgeving en de voorgenomen ontwikkelingen in relatie met elkaar vast te leggen ontstaat een kader voor omgevingsplannen en programma’s. 

De nieuwe omgevingswet wordt telkens uitgesteld. Omdat de oude wet ruimtelijke ordening bestuurders, maar zeker ook bewoners, meer houvast geeft. Het blijft onduidelijk hoe de kwaliteit van de leefomgeving gemeten wordt in relatie tot nieuwe ontwikkelingen. En de invloed en weging van belangen onduidelijk blijft. Toch is het noodzakelijk om opgaven en nieuwe ontwikkelingen integraal te beschouwen en alle belangen (ook de gemeente is een belang) daarbij te betrekken.