De Ontwerptafel blogt #2 

Deze Column schreven we voor mijn Omgevingsvisie

Het opstellen van een omgevingsvisie is één van de ruimtelijke processen waar je mensen bij wilt betrekken. Steeds meer overheden weten dat het maken van ruimtelijk beleid niet meer sec aan hen toebedeeld is. Het wordt steeds belangrijker om de verschillende belangen mee te nemen en te luisteren naar inwoners, ondernemers en andere belanghebbenden. Aan De Ontwerptafel zetten we ontwerp als middel in om alle belangen in beeld te brengen en inzichtelijk te maken voor iedereen. Zodat we met elkaar een goede afweging kunnen maken. Als ontwerper zijn we in staat inhoud en verbanden te visualiseren zodat iedereen hetzelfde beeld heeft. Op deze manier kun je van het begin af aan met je stakeholders vormgeven aan een gedragen omgevingsvisie. 

Samen werken aan een omgevingsvisie is leuk. In een visie bepaal je welke ruimtelijke toekomst je als samenleving wenselijk acht. Uitgangspunt is welke (belevings)waarden je samen belangrijk vindt en dus wilt borgen of verder wilt ontwikkelen. In de samenleving is heel veel kennis die je kunt inzetten bij het omschrijven en verbeelden hiervan. Als overheid weet je op welke trends en ontwikkelingen je voorbereid wilt zijn. Tijdens een ontwerpsessie kun je de kennis en trends op kaart zetten en met elkaar in verband brengen. Door het te verbeelden kun je bij je stakeholders toetsen hoe zij daar naar kijken. 

Het is natuurlijk heel belangrijk om de juiste mensen aan tafel te hebben. Je wilt een goede afspiegeling van je stakeholders en tegelijkertijd wil je dat de groep waarmee je daadwerkelijk gaat ontwerpen niet te groot is. In overleg met de initiatiefnemers maken we een stakeholderanalyse. Soms weet je heel goed wie aan tafel moeten zitten, soms is het nodig dit eerst te verkennen. Een manier is een bredere startbijeenkomst waarna je je deelnemers voor De Ontwerptafel uitnodigt, je kunt ook denken aan een open oproep in combinatie met gerichte uitnodigingen. Vergeet niet om ook partijen uit te nodigen waarvan je weerstand verwacht. 

Aan De Ontwerptafel betrekken we mensen graag vanaf de start, omdat het tijd kost om een co-creatief proces te doorlopen. Zorg er wel voor dat je duidelijk bent over de rol die mensen krijgen in het proces. Wat je van hen vraagt maar ook wat ze ervoor terug krijgen. Je vraagt inzet, kennis, openheid en vertrouwen. Ze krijgen er invloed voor terug. Het is belangrijk om in het begin al aan te geven hoe ver die invloed reikt.  

Net zo belangrijk als 'wie' je betrekt is 'hoe' je iedereen betrekt. Hoe zorg je ervoor dat alle belangen gehoord worden? Maar ook hoe je de kennis en ideeën van je deelnemers tot hun recht laat komen in een gezamenlijke visie. Dit vraagt wat van de facilitators en is één van de redenen dat wij vrijwel altijd samen een Ontwerptafel voorzitten en begeleiden. Het is een samenspel van observeren, luisteren, doorvragen, ontwerpen en reflecteren.

Nancy Arkema en Pauline van den Broeke zijn beide opgeleid tot architect. Zij geloven dat ontwerp een krachtig middel is om de dialoog te voeren en tot gedragen ruimtelijke visies en plannen te komen. 

De Ontwerptafel